Η Ευρωπαϊκή Ένωση ζητά μείωση του όγκου των σκουπιδιών, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και κομποστοποίηση.

Το «αλισβερίσι» των Δήμων με τα σκουπίδια

ΜΑΧΗ ΤΡΑΤΣΑ
Παρασκευή 7 Ιανουαρίου 2011 [ 09:36 ]

Παράταση τέλος για τα σκουπίδια. Τάξη στο χάος που επικρατεί σε όλες τις ελληνικές πόλεις, το οποίο δεν έχουν καταφέρει να βάλουν εδώ και χρόνια οι τοπικοί φορείς και η πολιτεία, έρχεται να βάλει με τον... πέλεκυ η Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι δικαιολογίες τελείωσαν, τα πρόστιμα φθάνουν.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ζητά μείωση του όγκου των σκουπιδιών, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και κομποστοποίηση. Η πρακτική αυτή απέχει παρασάγγας από τις ακολουθούμενες πρακτικές στη χώρα μας. Οι οργανωμένοι χώροι υγειονομικής ταφής πρέπει να δέχονται μόνο υπολείμματα, ιδιαίτερα αν η κατασκευή τους έχει χρηματοδοτηθεί από κοινοτικά κονδύλια, διαφορετικά η Ευρωπαϊκή Ενωση μπορεί να ζητήσει πίσω τα χρήματα που έχει καταβάλει και να επιβάλει πρόστιμο για μη τήρηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

Η εγκατάσταση ΟΕΔΑ (Ολοκληρωμένες Εγκαταστάσεις Διαχείρισης Απορριμμάτων) όμως, την οποία επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει ολοκληρωθεί (παρά μόνο στα Χανιά) ενώ σε Κερατέα και Γραμματικό Αττικής καθώς και στην Λευκίμμη της Κέρκυρας οι σφοδρές αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας μπλοκάρουν την ολοκλήρωση των έργων κατασκευής ΧΥΤΥ (Χώρων Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων).

Ελλείψει ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων τα σκουπίδια καταλήγουν στις εκατοντάδες ανεξέλεγκτες χωματερές (Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων -ΧΑΔΑ). Στις 28 Δεκεμβρίου παρήλθε και η τελευταία προθεσμία που είχε δοθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το κλείσιμο και την αποκατάστασή τους και πλέον τα πρόστιμα αναμένονται βαριά. Προ ημερών ο υπουργός Εσωτερικών κ. Ιω. Ραγκούσης προειδοποίησε ότι θα θεσπιστεί συνυπευθυνότητα για τους δήμους που διατηρούν παράνομες χωματερές ώστε σε περίπτωση επιβολής προστίμων από την ΕΕ, να παρακρατούνται πόροι τους.

Την ίδια στιγμή ο ΧΥΤΑ της Φυλής στην Αττική δέχεται περισσότερα απορρίμματα από όσα προβλέπεται βάση του σχεδιασμού του, όπως καταγγέλλει ο πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων στον ΕΣΔΚΝΑ κ. Γ. Χάρδας. «Η Φυλή κατασκευάστηκε για να δέχεται 3.500 τόνους την ημέρα, σήμερα φτάνουν 7.000 τόνοι και ορισμένες ημέρες ακόμη και 9.000. Το λεκανοπέδιο παράγει πάνω από 6.500 την ημέρα, χωρίς ανακύκλωση», δηλώνει ο ίδιος.

Σύμφωνα με στοιχεία που έχει επεξεργαστεί η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (ΟΕΑ) υπάρχουν δήμοι που εμφανίζουν, μεταξύ 2009 και 2010, μεγάλη μεταβολή στην παραγωγή των απορριμμάτων τους ή πολύ μεγάλη παραγωγή ανά κάτοικο. Για παράδειγμα στον δήμο Ασπροπύργου παρατηρείται το 2010 μεγάλη κατά κεφαλή παραγωγή (977 κιλά σκουπιδιού ανά άτομο τον χρόνο) όταν ο μέσος όρος για την Αττική είναι περίπου 450 κιλά. Μεγάλη παραγωγή, σύμφωνα με την ΟΕΑ, παρατηρείται επίσης στην Κοινότητα Μαγούλας (1.616 κιλά), στον δήμο Μαραθώνα (1.318 κιλά) και στον δήμο Αχαρνών (645 κιλά). Την ίδια στιγμή στον δήμο Κρωπίας καταγράφεται σχεδόν 50% μείωση της παραγωγής απορριμμάτων.

«Πρέπει να διερευνηθούν τα στοιχεία των μετρήσεων όλων των ΟΤΑ, ξεκινώντας από εκείνους που εμφανίζουν πολύ μεγάλη μεταβολή απορριμμάτων ή πολύ μεγάλη παραγωγή απορριμμάτων ανά κάτοικο. Εάν προκύπτουν αποκλίσεις τότε αυτές θα πρέπει να αιτιολογούνται από τους ίδιους τους ΟΤΑ», σημειώνει ο πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης κ. Φ. Κυρκίτσος. Σύμφωνα με τον ίδιο «είναι κοινό μυστικό ότι έρχονται ή ερχόντουσαν απορρίμματα από ΟΤΑ εκτός Αττικής και διατίθενται στη Φυλή (π.χ. από Πελοπόννησο). Τώρα που ζυγίζονται όλα τα απορρίμματα στη Φυλή μπορεί να διερευνηθεί μέσω ποιων ΟΤΑ γίνεται αυτή η διαδικασία».

Οταν σε έναν δήμο παρατηρείται αύξηση των παραγόμενων απορριμμάτων, όπως λέει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της ΠΟΕ ΟΤΑ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στους Ο.Τ.Α) κ. Θέμις Μπαλασόπουλος «αυτό σημαίνει ότι ή μετέφερε σκουπίδια από άλλες περιοχές στην Φυλή ή τον προηγούμενο χρόνο πετούσε τα σκουπίδια σε παράνομη χωματερή». Στη Γλυφάδα όπου παρατηρείται μεγάλη αύξηση της παραγωγής απορριμμάτων «η μεταφορά των σκουπιδιών γινόταν από ιδιώτες με εντολές από τον ΕΣΔΚΝΑ. Ωστόσο, κάποιες από αυτές τις εντολές βρέθηκαν σε χέρια ιδιωτών, οι οποίοι πρέπει να είχαν αναλάβει και τη μεταφορά σκουπιδιών από την Αν. Αττική ή την Πελοπόννησο. Υπάρχει κύκλωμα που μεταφέρει παράνομα σκουπίδια. Αυτό είναι γεγονός», επισημαίνει ο κ. Μπαλασόπουλος. Το φαινόμενο σταμάτησε πριν από λίγους μήνες όταν ο σταθμός Μεταφόρτωσης στην περιοχή εξοπλίστηκε και λειτούργησε.

Το μεγάλο «παιχνίδι» με τα σκουπίδια γίνεται, σύμφωνα με τον κ. Χάρδα, στην Πελοπόννησο (εκτός από την Πάτρα όπου λειτουργεί ΧΥΤΑ). «Ορισμένοι δήμοι της Αττικής ξεπερνούν τη μέση παραγωγή σκουπιδιών ανά άτομο την ημέρα _ 1,5 κιλό. Εκεί καταλαβαίνεις κανείς ότι έχει παρεισφρήσει "ξένο" σκουπίδι», σημειώνει ο κ. Χάρδας. Ωστόσο, μπορούν να δοθούν και άλλες εξηγήσεις. Για παράδειγμα στον Ασπρόπυργο μεγάλος αριθμός τσιγγάνων και οικονομικών μεταναστών δεν είναι καταγεγραμμένοι στον γενικό πληθυσμό και αυξάνουν την κατά κεφαλή παραγωγή απορριμμάτων. «Στον Μαραθώνα το καλοκαίρι τα σκουπίδια αυξάνονται εξαιτίας των παραθεριστών. Στην Κρωπία ο όγκος το 2010 μειώθηκε διότι τους κόψαμε τις εντολές. Όλα αυτά πρέπει να διερευνηθούν», αναφέρει ο κ. Χάρδας.

Σύμφωνα με τον ίδιο ο διαχωρισμός των απορριμμάτων στην πηγή αποτελεί τη μοναδική λύση. «Αν προχωρούσε η ανάκτηση, ανακύκλωση, κομποστοποίηση η Φυλή θα κρατούσε για άλλα δέκα χρόνια. Σήμερα ακόμη και το RDF από το εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης στα Λιόσια καταλήγει στη χωματερή. Η συζήτηση για το σκουπίδι πρέπει να ξεκινήσει από μηδενική βάση», τονίζει ο κ. Χάρδας.

Από την πλευρά του ο καθηγητής γεωπεριβαλλοντικής μηχανικής και πρώην γενικός διευθυντής του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης κ. Δημ. Δερματάς επισημαίνει ότι δεν είναι απλώς λανθασμένο το σημερινό μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων στην Ελλάδα. «Το χειρότερο είναι ότι το σύστημα δεν αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να υφίσταται διαχείριση. Μόνο στα Χανιά λειτουργεί ΟΕΔΑ κι αυτό διότι "φάγαμε" την καμπάνα για τον Κουρουπητό», λέει επισημαίνοντας ότι η πρώτη κουβέντα για μοντέλο διαχείρισης απορριμμάτων είχε ξεκινήσει επί εποχής Κ. Λαλιώτη, αλλά σε λάθος βάση.

Τότε είχε τεθεί το θέμα της καύσης αλλά η θερμική επεξεργασία ήταν ακόμη στα σπάργανα. «Σήμερα τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Στη Γερμανία είναι πιο πολλές οι εκπομπές ρύπων από τα μπάρμπεκιου παρά από τα εργοστάσια καύσης που υπάρχουν σε όλη τη χώρα. Στην Ελλάδα η κουβέντα "είσαι υπέρ ή κατά της καύσης" έχει αποκτήσει τη γραφικότητα της διαμάχης φιλάθλων Ολυμπιακού - Παναθηναϊκού. Πρέπει να βρεθεί μια λύση δεν έχουμε πια την πολυτέλεια του χρόνου. Η καύση πρέπει να μπει στο τραπέζι, παράλληλα με ανακύκλωση και κομποστοποίηση. Στην Αθήνα και στον Πειραιά δεν μπορώ να φανταστώ άλλη λύση», σημειώνει.

Στην Αττική στο πλαίσιο του υπάρχοντος Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) οι λύσεις είναι δύο. Αν εφαρμοστεί η πρόταση της απερχόμενης ηγεσίας του ΕΣΔΚΝΑ _ περιλαμβάνει δεύτερο ΕΜΑΚ, αναερόβια χώνευση, μονάδα βιολογικής ξήρανσης και καύση των παραγόμενων προϊόντων _ το κόστος τελικής διάθεσης για το 2014 σύμφωνα με τον κ. Κυρκίτσο, θα είναι 180 ευρώ ανά τόνο. Αν εφαρμοστεί το τρίπτυχο «Πρόληψη – Ανακύκλωση – Κομποστοποίηση» το αντίστοιχο κόστος όπως υποστηρίζει ο ίδιος θα είναι της τάξης των 70 ευρώ ανά τόνο σκουπιδιού. Εν μέσω οικονομικής κρίσης, αναφέρει ο κ. Κυρκίτσος, θα πρέπει να επιλεγεί η φθηνότερη λύση, η οποία είναι και περιβαλλοντικά η ορθότερη.

Ένα κλειδί όμως δεν ανοίγει όλες τις πόρτες. Οπως τονίζει κ. Δερματάς διαφορετικά πρέπει να προσεγγίσει κανείς τη διαχείριση των απορριμμάτων στην Αττική ή σε ένα νησί και διαφορετικά σε ένα χωριό στην Ροδόπη ή σε έναν οικισμό έξω από την Αθήνα.

«Ανακύκλωση, κομποστοποίηση και καύση η μόνη λύση»
«Το μείζον ζήτημα στην Ελλάδα είναι ότι οι τεχνολόγοι της ανακύκλωσης και καμποστοποίησης από μία και της θερμικής επεξεργασίας, από την άλλη, δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι χωρίς και τις τρεις τεχνολογίες οι ΧΥΤΑ θα συνεχίσουν επ'άπειρον στην Ελλάδα», λέει ο καθηγητής κ. Ν. Θέμελης, διευθυντής του Κέντρου Μηχανικής Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Κολούμπια στις ΗΠΑ. Οπως επισημαίνει ο ίδιος μιλώντας στο «Βήμα» η διαχείριση των απορριμμάτων είναι σαν ένα σκαμνί με τρία πόδια. «Αντε να περιμένουμε άλλα δέκα χρόνια να δούμε πως θα τα καταφέρει η Ελλάδα με ένα δίποδο σκαμνί», τονίζει. Οσες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στον Οργανισμό για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη έχουν καταφέρει να κλείσουν τους ΧΥΤΑ, σύμφωνα με τον καθηγητή το έχουν επιτύχει με συνδυασμό ανακύκλωσης, κομποστοποίησης και καύσης με ανάκτηση ενέργειας. Στη Δανία το 35% της ενέργειας για θέρμανση προέρχεται από τα εργοστάσια καύσης απορριμμάτων. Συνολικά στην Ευρωπαϊκή Ενωση περισσότερο από το 20% των σκουπιδιών καταλήγει σε μονάδες θερμικής επεξεργασίας.