«Πλασιέ τεχνολογιών που κραδαίνουν τις φανταχτερές χάντρες τους για να θαμπώσουν τους ιθαγενείς της νότιας Βαλκανικής».

Καυτά ερωτήματα για τη βιοξήρανση

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΠΟΥΓΑΝΗ

Μπορεί η βιοξήρανση να βρίσκεται υπό συνεχή έρευνα και ανάπτυξη, φαίνεται ωστόσο να αποτελεί τη «ναυαρχίδα» του περιφερειακού σχεδιασμού για τη διαχείριση των σκουπιδιών της Αττικής.

Παρ' όλα αυτά, πρόσφατη επιστημονική μελέτη θέτει το εξής μείζον ζήτημα: Που θα διατεθούν οι εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι SRF, όπως ονομάζεται το ανακτημένο υλικό που θα παράγεται; Κι αυτό γιατί, αν καταλήγουν στον ΧΥΤΑ, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα, με το συγγενές υλικό RDF που παρήγαγε το εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης στα Λιόσια, τότε θα επιδεινωθούν τα περιβαλλοντικά προβλήματα.

Το εργοστάσιο βιοξήρανσης που προωθείται για να κατασκευαστεί στον ΧΥΤΑ Φυλής θα επεξεργάζεται 700.000 τόνους σκουπίδια το χρόνο και θα βγάζει περίπου 250.000 τόνους SRF. Πρόκειται για ένα καύσιμο υλικό που, αν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των ρύπων, όπως τονίζει η ίδια επιστημονική έρευνα με τίτλο «Σενάρια για τη διαχείριση των αστικών στερεών απορριμμάτων στην Αττική και η επίδρασή τους στο φαινόμενο του θερμοκηπίου».

Δημοσιεύτηκε το 2009 στην έγκυρη επιθεώρηση «Waste Management & Research». Οι συγγραφείς είναι οι Αστέριος Παπαγεωργίου, Αβραάμ Καραγιαννίδης, Τζον Ρ. Μπάρτον και Ευστράτιος Καλογήρου. Επιστήμονες οι οποίοι προειδοποιούν: Σε περίπτωση που το SRF δεν αξιοποιείται και θάβεται στον ΧΥΤΑ, δεν θα πραγματοποιούνται υψηλά ποσοστά ανάκτησης ενέργειας και -το κυριότερο- θα δημιουργηθεί κίνδυνος για το περιβάλλον, αφού «αναμένεται αρκετή παραγωγή μεθανίου».

Σημειώνουν πως το SRF είναι συγγενές υλικό με το RDF. Τα δύο υλικά προορίζονται για να αντικαταστήσουν τον άνθρακα στους τσιμεντοκλιβάνους και το λιγνίτη στις μονάδες της ΔΕΗ. Πρόκειται για τη μοναδική προοπτική που υπάρχει από τη στιγμή που δεν λειτουργούν εργοστάσια καύσης στη χώρα. Ποσότητες RDF βγαίνουν από το Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης (ΕΜΑΚ) που βρίσκεται στην Οργανωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Ανω Λιοσίων και κατέληγε στον ΧΥΤΑ. Πρόκειται για μεγάλη μονάδα, η οποία εδώ και χρόνια λειτουργεί αποσπασματικά και δεν παράγει τις ποσότητες RDF που θα έπρεπε (περίπου 100.000 τόνοι το χρόνο), ενώ ό,τι βγάζει θάβεται στον ΧΥΤΑ.

«Ενα ΕΜΑΚ παράγει ελάχιστο σίδηρο και αλουμίνιο αμφίβολης αξίας, κομπόστ πολύ κακής ποιότητας, που μπορεί να περιέχει επικίνδυνες ουσίες, και προβληματικό καύσιμο RDF, που περιέχει πλαστικό ή άλλες τοξικές ουσίες και εκπέμπει διοξίνες και ενώσεις υδραργύρου. Ξοδεύονται λοιπόν τεράστια ποσά για να παραχθούν άχρηστα προϊόντα που τελικά θάβονται, γεμίζοντας πιο γρήγορα τον μοναδικό ΧΥΤΑ της Αττικής», επεσήμανε τον Φεβρουάριο του 2008, σε άρθρο του στην «Ε», ο καθηγητής του ΕΜΠ Κίμωνας Χατζημπίρος.

Εργοστάσιο συν ΧΥΤΑ

Εξηγούσε ότι «πρόκειται για αποτυχημένη τεχνολογία, ανεπίδεκτη βελτιώσεων. Παραδόξως, οι δήμαρχοι Αθήνας και Πειραιά, σε αγαστή σύμπνοια, πιστεύουν ότι αποτελεί την ιδανική λύση. Επιπλέον, το μοντέλο των Λιοσίων, δηλαδή εργοστάσιο συν ΧΥΤΑ, προωθείται κατά προτεραιότητα, σύμφωνα με τον Εθνικό και Περιφερειακό Σχεδιασμό του 2003, σε όλους τους νομούς της χώρας, για να χωροθετηθεί αναπόφευκτα σε περιοχές κοινωνικά αδύναμες».

Στην Εύβοια οι κάτοικοι αντέδρασαν όταν έμαθαν ότι το παραγόμενο RDF του ΕΜΑΚ Ανω Λιοσίων θα μεταφερόταν για καύση σε εργοστάσιο της ΑΓΕΤ-Lafarge στο Αλιβέρι. Μάλιστα, έχει κατατεθεί προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας, την οποία στηρίζουν, εκτός από όλους σχεδόν τους τοπικούς φορείς, και αρκετοί επιστήμονες.

Πρόσφατα υπογράφηκε σύμβαση για τη διάθεση του RDF στην ΕΠΑΝΑ Α.Ε. (θυγατρική της ΗΛΕΚΤΩΡ), προκειμένου να υπόκειται σε περαιτέρω επεξεργασία, για να μπορέσει να αποτελέσει καύσιμο υλικό καλύτερης ποιότητας ώστε να το δέχονται οι τσιμεντοβιομηχανίες.

Η έρευνα των τεσσάρων καθηγητών υποστηρίζει πως στην Ελλάδα η ζήτηση για τα καύσιμα SRF και RDF είναι πάρα πολύ ρευστή και χαμηλή.

Αναφέρουν ότι το 2007 στη Γερμανία παράχθηκαν 7.000.000 τόνοι SRF, αλλά μόλις 3.200.000 χρησιμοποιήθηκαν ως δευτερογενές καύσιμο. Δηλαδή περισσότερο από το μισό παραγόμενο SRF δεν αξιοποιήθηκε, αλλά αποθηκεύτηκε για μελλοντική χρήση. Γι' αυτό και εξηγούν πόσο σημαντική είναι η πρόβλεψη για το τι θα γίνει όλο αυτό το παραγόμενο ανακτημένο υλικό (περίπου 250.000 τόνοι) που θα παράγει το εργοστάσιο βιοξήρανσης στον ΧΥΤΑ Φυλής. Θα γεμίζει το χώρο διάθεσης όπως συνέβαινε με το RDF του ΕΜΑΚ;

Τέλος, το οικόπεδο που πρόκειται να κατασκευαστεί το εργοστάσιο βιοξήρανσης είναι πολύ μικρό (90 στρέμματα) για να χωρέσει μονάδα με άλλη τεχνολογία όπως του ΕΜΑΚ, το οποίο, αν και έχει κάτω από τη μισή δυναμικότητα, καταλαμβάνει έκταση λίγο μικρότερη από 200 στρέμματα.

ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΚΥΡΚΙΤΣΟΣ Πρόεδρος Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης

«Επενδύσεις 160 εκατ. ευρώ»

Η Ηλέκτωρ κατηγορεί τις οικολογικές οργανώσεις πως η υλοποίηση της πρότασής τους για ανακύκλωση των σκουπιδιών είναι ανεδαφική και ανέρχεται σε 600 εκατ. ευρώ.

Απαντά ο Φίλιππος Κυρκίτσος, πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης: «Δεν ξέρουμε πού το βρήκαν αυτό το νούμερο όταν όλα τα δελτία τύπου που έχουν βγάλει όλες οι οργανώσεις μιλούν για επενδύσεις στην Αττική μικρότερες των 160 εκατ. Το σχέδιο μας προβλέπει τρεις μεγάλες μονάδες κομποστοποίησης στους τρεις χώρους που ήδη προβλέπει ο περιφερειακός σχεδιασμός. Επίσης 10 μικρότερες μονάδες σε όλη την Αττική. Επιπρόσθετα μπορούν να τοποθετηθούν μικροί μηχανικοί κομποστοποιητές σε ξενοδοχεία, στρατόπεδα και άλλους παράμοιους χώρους. Επίσης δεν υποστηρίζουμε ότι θα πετύχουμε τον πλήρη διαχωρισμό των οργανικών από την πρώτη στιγμή, γι' αυτό ακριβώς και προτείνουμε να έχουν και προδιαλογή οι μονάδες κομποστοποίησης».

ΕΣΔΚΝΑ:«Αποφάσεις σε συνεργασία με την κυβέρνηση»

Δελτίο τύπου εξέδωσε ο Ενιαίος Σύνδεσμος Δήμων και Κοινοτήτων Ν. Αττικής με αφορμή το δημοσίευμα της «Κ.Ε.» την περασμένη Κυριακή για το εργοστάσιο βιοξήρανσης στον ΧΥΤΑ Φυλής.

Μεταξύ άλλων αναφέρει πως η συγκεκριμένη εγκατάσταση προτάθηκε από την κοινοπραξία των τεσσάρων μεγαλύτερων ελληνικών εταιρειών, στις οποίες είχε ανατεθεί η μελέτη ύστερα από διεθνή διαγωνισμό. Πρόταση που καταλήγει στη δημιουργία τεσσάρων νέων εγκαταστάσεων. Προσθέτει ότι «η επεξεργασία των απορριμμάτων θα γίνεται με διαφορετικές τεχνολογίες ανά εγκατάσταση». Μάλιστα αναφέρει ότι η μελέτη πρότεινε «η χωροθέτηση των νέων εγκαταστάσεων να γίνει εντός των εγκεκριμένων εγκαταστάσεων ώστε να είναι αυτές υλοποιήσιμες». Επίσης τονίζει πως «ουδέποτε ο ΕΣΔΚΝΑ αποφάσισε σχετικά με τη διενέργεια ενός ή περισσότερων διαγωνισμών, καθώς και για το είδος της σύμβασης που θα συνάψει. Οι αποφάσεις θα ληφθούν σε συνεργασία με την κυβέρνηση, καθώς άπτονται των δυνατοτήτων χρηματοδότησης του έργου».

ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Οι τεχνολογίες κι οι εταιρείες επεξεργασίας απορριμμάτων

Εδώ και αρκετό καιρό ο Σπ. Δανέλλης, ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, γράφει περί «πλασιέ τεχνολογιών που κραδαίνουν τις φανταχτερές χάντρες τους για να θαμπώσουν τους ιθαγενείς της νότιας Βαλκανικής».

Η βιοξήρανση αποτελεί εξειδικευμένο κομμάτι της μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας των αστικών απορριμμάτων. Η προώθησή της στην Ελλάδα γίνεται κυρίως από τις εταιρείες Ηλέκτωρ (που ανήκει στον όμιλο Ελλάκτωρ, συμφερόντων Μπόμπολα) και «Μεσόγειος».

Στις 10 Ιουνίου του 2009, κατά την διάρκεια του 1ου Φόρουμ Συνεργεία, ο διευθύνων σύμβουλος της Ηλέκτωρ Α. Κατρής μαζί με τον διευθυντή έρευνας και ανάπτυξης της εταιρείας σε 25 σελίδες παρουσίασης ανέλυσαν την «ενεργειακή αξιοποίηση στερεών αποβλήτων με θερμικές μεθόδους, ο ρόλος των δευτερογενών καυσίμων».

Ομως, πόσο «δοκιμασμένη» είναι η βιοξήρανση; Οσο μια τεχνολογία που βρίσκεται υπό συνεχή έρευνα και ανάπτυξη, αναφέρει μελέτη του πανεπιστημίου Cranfield της Αγγλίας, η οποία κυκλοφόρησε το 2009. Εκεί διαβάζουμε ότι η εμπορική της χρήση γίνεται μόλις την τελευταία δεκαετία, ενώ υπάρχουν έξι συνολικά προμηθευτές.

Τα πρώτα εργοστάσια έγιναν στην Ιταλία το 1996 από την εταιρεία Eco-Deco που χρησιμοποιεί την τεχνολογική πατέντα «Biocubi». Εχει 10 εργοστάσια σε Ιταλία, Αγγλία και Γερμανία. Στην Ελλάδα την αντιπροσωπεύει η εταιρεία «Μεσόγειος».

Το 1997 εμφανίστηκε ένας ακόμη προμηθευτής τεχνολογίας βιοξήρανσης, η γερμανική Herhof. Διαθέτει οκτώ εργοστάσια βιοξήρανσης σε Γερμανία, Ιταλία και Βέλγιο. Στην εν λόγω επιχείρηση συμμετέχει η Ηλέκτωρ Α.Ε. με ποσοστό 51%, η Ελλάκτωρ Α.Ε. με 44% και η γερμανική HERHOF GmbH 5%.

Οι γερμανικές επιχειρήσεις Nehlsen και Wehrle Werk διαθέτουν από ένα εργοστάσιο στη χώρα τους. Επίσης η αμερικανική Future Fuels δεν έχει πολύ καιρό που κατέθεσε μια πατέντα για μία μέθοδο βιοξήρανσης. Οσο για την ιταλική Entsorga, έχει φτιάξει μία εγκατάσταση στη Βρετανία, δυναμικότητας 60.000 τόνων.

Το εργοστάσιο στην ΟΕΔΑ Φυλής θα επεξεργάζεται δέκα φορές περισσότερα σκουπίδια από εκείνο της Βρετανίας. Θα είναι ίσως η μεγαλύτερη μονάδα του είδους αν τελικά κατασκευαστεί. Το σίγουρο είναι ότι κοντά στα 3,5 δισ. ευρώ ψάχνουν διαχειριστή, δηλαδή τον ανάδοχο που θα αναλάβει επί 25 χρόνια την κατασκευή των τεσσάρων εργοστασίων «μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας απορριμμάτων» της Αττικής.

Μπορεί να είναι ένας και μοναδικός, καθώς υπάρχει η πρόθεση όλες οι μονάδες να δημοπρατηθούν ως ένα ενιαίο έργο. Κάτι που προτάθηκε από την Περιφέρεια Αττικής στον ΕΣΔΚΝΑ μέσω σχεδίου προγραμματικής σύμβασης. Κάτι στο οποίο εναντιώθηκε έντονα η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στους δήμους. Οπως αναφέρουν συγκεκριμένα, «μέσα από την προγραμματική σύμβαση προτείνεται να γίνει δημοπράτηση όλων των παραπάνω ως ένα έργο παρ' ότι τα εργοστάσια είναι σε διαφορετικές τοποθεσίες. Η επιλογή αυτή είναι αποτρεπτική για να μετέχουν και άλλοι υποψήφιοι ανάδοχοι και γίνεται "φωτογραφική" για γνωστό ανάδοχο-εργολάβο στη διαχείριση των απορριμμάτων».