Η διαχείριση των απορριµµάτων, όπως και κάθε άλλη έκφανση του καπιταλιστικού κόσµου, διαπερνάται από τη λογική του κέρδους. Γι’ αυτό και η επιλογή για τη µεθοδολογία επεξεργασίας τους εξαρτάται από την κερδοφορία ή την εξοικονόµηση χρήµατος κι όχι από κριτήρια προστασίας του περιβάλλοντος και της δηµόσιας υγείας.
Στην Ελλάδα η ανακύκλωση είναι ακόµα στα σπάργανα και για το 99% της χώρας αποτελεί ζητούµενο. Ακόµα και στους δήµους που υπάρχουν προγράµµατα ανακύκλωσης οι αµφιβολίες για την τύχη τους είναι έντονες και βάσιµες. Συχνά πυκνά άλλωστε έχει αποδειχτεί ότι µετά από µια καθόλα υποδειγµατική διαλογή στην πηγή και κατηγοριοποίηση των πρώτων υλών, τελικά καταλήγουν κι αυτές µαζί µε τον όγκο των υπόλοιπων σκουπιδιών στις κλασικές χωµατερές.
Επιπλέον, η ανακύκλωση δέχεται βολές ότι είναι πολύ ενεργοβόρα διαδικασία, σε ορισµένες µάλιστα περιπτώσεις θεωρείται περισσότερο ενεργοβόρα ακόµα και από την παραγωγή του αρχικού υλικού (π.χ. µε την ανακύκλωση των πλαστικών) ή ότι απελευθερώνει τοξικά στο περιβάλλον (π.χ. κατά την ανακύκλωση χαρτιού).
Από την άλλη πλευρά, η θερµική επεξεργασία φαίνεται ότι κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στην Ε.Ε. τα τελευταία χρόνια, και µαζί της και η ενεργειακή αξιοποίηση των απορριµµάτων στην παραγωγή ηλεκτρισµού που διοχετεύεται στα δίκτυα των πόλεων, όµως δε φαίνεται κι αυτή τόσο αθώα. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις κατηγορούν τη θερµική επεξεργασία ότι όχι µόνο είναι πολύ δαπανηρή, αλλά και ότι παράγει επικίνδυνα αέρια (διοξίνες, φουράνια, βαρέα µέταλλα και πολλές άλλες τοξικές ουσίες) στα διάφορα στάδια θερµικής καταστροφής των υλικών, ακόµη και στην πλέον τεχνολογικά προηγµένη εκδοχή της.
Ωστόσο, η αντίθεση των περιβαλλοντικών οργανώσεων στην καύση , επιπλέον βασίζεται σε µεγάλο βαθµό στο επιχείρηµα ότι «έτσι η κοινωνία δεν εµπεδώνει την ιδέα της συµµετοχής της στην επίλυση του προβλήµατος». Η συλλογιστική αυτή παίρνει δεδοµένη την ακλόνητη πεποίθηση πως όλοι είµαστε συνυπεύθυνοι στην παραγωγή των σκουπιδιών και άρα πρέπει να συµµετέχουµε και στην επίλυση του ζητήµατος.
Οι περισσότερες περιβαλλοντικές «µη» κυβερνητικές οργανώσεις (που χρηµα- τοδοτούνται αδρά από κρατικά ή υπερεθνικά κονδύλια ή /και από µεγαλοεπιχειρηµατίες οι οποίοι εξαργυρώνουν έτσι το οικολογικό τους προφίλ), προπαγανδίζουν ενάντια στον καταναλωτισµό και στην παραγωγή σκουπιδιών όχι για να καυτηριάσουν το σύστηµα αλλά για να προωθήσουν την ιδέα ότι µια διαφορετική διαχείριση του συστήµατος και ένα νέο οικολογικά ορθό στυλ ζωής αρκεί για να σωθεί η γη. Εκδίδουν φυλλάδια µε χρήσιµες πληροφορίες, δηµιουργούν ένα πλέγµα ενοχών στον κόσµο και διατυπώνουν προτάσεις για την προσωπική στάση που πρέπει να κρατά ο καθένας και η καθεµιά για να βρεθεί εντός του νέου ηθικού πλαισίου που υπαγορεύεται από µια εξατοµικευµένη απολίτικη οικοευαίσθητη οπτική γωνία.
Και βέβαια η προσωπική στάση και οι επιλογές του καθενός και της καθεµιάς έχουν σηµασία και αξία. Θα πρέπει όµως να µπορούµε να διακρίνουµε πότε οι λογικές της ατοµικής ευθύνης συσκοτίζουν και συγκαλύπτουν το αναπόδραστο ερώτηµα: αφού δεν συµµετέχουµε εξίσου στη λήψη αποφάσεων, αφού δεν µοιραζόµαστε όλοι εξίσου τον πλούτο, τότε γιατί να επωµιστούµε την ευθύνη για τα προβλήµατα που απορρέουν; Και αν υποθέσουµε ότι πρυτανεύει τελικά η «υπευ- θυνότητα του πολίτη», τι αποτέλεσµα θα έχει αφού ένα ολόκληρο οικονοµικοπολιτικό σύστηµα συνεχίζει να υπονοµεύει τη βιωσιµότητα του πλανήτη;
Αξίζει ίσως εδώ να αναφερθεί ότι παρά την τρέχουσα και λαϊκίζουσα τάση να απαξιώνεται διαρκώς η ελληνική κοινωνία, όπου εφαρµόστηκαν προγράµµατα ανακύκλωσης ο πληθυσµός εν πολλοίς τα αγκάλιασε. Αντίθετα αυτοί που αδιαφόρησαν πλήρως ήταν ορισµένοι επιχειρηµατίες από αυτούς που πολύ κόπτονται για το αναπτυξιακό µέλλον …
Όµως, παρά τον εφήµερο εφησυχασµό που µπορεί να νιώσει κανείς υιοθετώντας µια συνεπή και συνετή προσωπική στάση, το πρόβληµα των σκουπιδιών παραµένει σύµφυτο µε το σύγχρονο καπιταλισµό και όσο οι εταιρείες και τα κράτη λεηλατούν τη φύση και λυµαίνονται τον κοινωνικό πλούτο, όσο η τεχνοεπιστήµη και ο καταναλωτισµός αποτελούν πυλώνες της κυρίαρχης τάξης πραγµάτων, τόσο πιο πολύ θα καταστρέφουν τους τόπους µας και τη ζωή µας.
Γι΄ αυτό λοιπόν αντί να εξετάζουµε την ορθολογικότερη διαχείριση των απορριµµάτων θα ήταν πιο ουσιαστικό να εστιάσουµε στο πώς θα πετάξουµε το συντοµότερο τον καπιταλισµό και τον παραλογισµό του σε καµιά χωµατερή της ιστορίας. Και χωρίς ανακύκλωση. Ίσως µε καύση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου